TẠI SAO BỘ MÁY ĐỒNG HỒ ĐƯỢC GỌI LÀ CALIBER?

Có bao giờ bạn thắc mắc tại sao bộ máy đồng hồ thường được gọi là Caliber? Hãy cùng Likewatch giải mã thắc mắc nhé!

Từ Caliber có nhiều nghĩa khác nhau, nhưng trong đồng hồ từ này có nghĩa là bộ máy. Mỗi khi một chiếc đồng hồ được giới thiệu, thường các hãng sản xuất cũng sẽ giới thiệu về bộ máy vận hành chiếc đồng hồ đó vì nó là phần quan trọng nhất của đồng hồ. Có thể là một cái tên như caliber XYZ123. Từ Caliber được dùng thông dụng để chỉ đến bộ máy đồng hồ nên dường như ít ai quan tâm đến nguồn gốc của từ đặc biệt này.

Các viên đạn có đường kính khác nhau từ trái sang phải

Tuy nhiên có thể nhiều người chưa biết là từ caliber liên quan mật thiết đến chế tạo súng. Về cơ bản caliber được sử dụng để chỉ đường kính của một viên đạn, hoặc cỡ nòng súng. Ví dụ khẩu súng 50 caliber thì viên đạn sẽ có đường kính 0,5 inch.

Việc sử dụng từ caliber có nguồn gốc từ tiếng Pháp là calibre và từ này được bắt nguồn từ tiếng Ả Rập là qalib nghĩa là khuôn đúc đạn. Từ qalib lại bắt nguồn từ một từ Hy Lạp cổ kalapous là khuôn đóng giày.

Theo ghi nhận của tổ chức Fondation de la Haute Horlogerie, lần đầu tiên từ Caliber được sử dụng trong lĩnh vực đồng hồ bởi một người thợ đồng hồ người Anh nhưng làm việc tại Pháp tên là Henry Sully (1680-1729). Ông sử dụng thuật ngữ vào khoảng năm 1715 "để biểu thị cách bố trí cũng như kích thước các chi tiết của bộ máy đồng hồ như bánh xe, hộp cót... "

Thuật ngữ này càng được sử dụng ngày càng nhiều hơn, để chỉ hình dạng bộ máy, cầu nối, nguồn gốc của đồng hồ, tên của nhà sản xuất, ví dụ như IWC "Jones Caliber". Dần dần caliber được dùng để chỉ cả bộ máy đồng hồ. Nói chung, từ "caliber” trong ngành đồng hồ" và trong “chế tạo súng" đều có nguồn gốc nhằm ám chỉ đường kính của đồ vật.

IWC "Jones Caliber"

Trong ngành chế tác đồng hồ hiện đại, các hãng thường đặt tên bộ máy của mình là "Caliber xyz123 " (ví dụ như bộ máy ETA Caliber 2892-A2). Còn trong cộng đồng nói tiếng Pháp, cách đặt tên bộ máy đồng hồ có một chút khác biệt đó là Calibre, sau đó là đường kính bộ máy, tiếp đến là từ viết tắt của chức năng đặc biệt của bộ máy. Ví dụ như thương hiệu danh tiếng Jaeger-LeCoultre đã chế tạo ra một bộ máy và đặt tên là calibre 16T. Cụm này có nghĩa là bộ máy Tourbillon có đường kính 16 ligne.

Ligne là một đơn vị đo chiều dài của Pháp, tương đương 2.25mm, như vậy 16 ligne sẽ tương đương với 36mm. Đơn vị ligne vẫn được sử dụng như đơn vị đo lường trong lĩnh vực thiết kế đồng hồ, làm cúc áo và đo độ dài nơ dành cho nam giới tại Pháp.

Waltham Massachusetts giữa thập niên 1800s.

Mối liên hệ giữa ngành sản xuất đồng hồ và ngành sản xuất vũ khí không chỉ có vậy. Tại Mỹ, hệ thống đồng hồ của Mỹ là một trong những công ty đầu tiên trên thế giới thừa kế hệ thống sản xuất súng để sản xuất các bộ máy đồng hồ với bộ phận có thể thay đổi. Hệ thống này đã được sửa lại cho phù hợp với các nhà sản xuất đồng hồ của Mỹ, ví dụ Waltham, xưởng sản xuất của họ từng là xưởng vũ khí Federal tại Springfield, Massachusetts.

Trong những năm trước chiến tranh thế giới thứ hai và sau đó, xu hướng đặt tên này đã dần thay đổi, các thương hiệu đồng hồ đánh số mở rộng để chỉ những phiên bản khác nhau của cùng một bộ máy hoặc sự tăng thêm các đường kính giống nhau. Tuy nhiên xu hướng đặt tên này không được phổ biến ngay cả thế chiến thứ nhất bộ máy Valjoux 22 là một ví dụ.

Một điển hình khác là bộ máy calibre 17” LEP PS IRM của Patek Philippe. Đây là bộ máy có đường kính 17 ligne hay còn gọi là Lepine caliber 38.35mm (Lepine là bộ máy sử dụng các cầu nối và bánh răng thay cho các đai truyền động, được sáng chế bởi thợ đồng hồ Jean-Antoine Lepine vào cuối thế kỷ 18) có cửa sổ chứa kim giây nhỏ và cửa sổ hiển thị mức năng lượng dự trữ.

LIKEWATCH.COM

⚑ HCM: Tầng 5, Tòa nhà Opera View, 161 Đồng Khởi, Q. 1.
✆ (028) 3929 3939 - Tư vấn đặt hàng.
⚑ Hà Nội: Tầng 6, Tòa nhà Corner Stone, 16 Phan Chu Trinh, Hoàn Kiếm.
✆ (024) 3936 3939 - Tư vấn đặt hàng.